Diagnostyka Psychologiczna podstawy psychometrii dla studentów psychologii szkolenie on-line

WAIS-R (PL) – Skala Inteligencji Wechslera dla Dorosłych

Test do pomiaru poziomu inteligencji u osób dorosłych.
Psycholog dzięki przeprowadzeniu badania uzyskuje informacje dotyczące funkcjonowania poznawczego osoby w opisanych wyżej sferach. Możliwa jest diagnoza szczególnych uzdolnień i możliwości intelektualnych oraz zaniedbanych, słabo rozwiniętych sfer funkcjonowania poznawczego, co jest ważne zwłaszcza u dzieci. Można bowiem określić obszary, w których dziecko powinno być szczególnie stymulowane, by osiągnęło pełniejszy rozwój.
Badanie dostarcza także informacji o pewnych cechach osobowości, np. wyznaczających zachowanie badanego w obecności osoby egzaminującej, o poziomie lęku występującego u badanego w sytuacjach społecznych, umiejętności trafnego oceniania i interpretowania sytuacji społecznych. Możliwe jest również uzyskanie informacji o uszkodzeniach mózgu. Informacje dotyczące osobowości i zmian mózgowych uzyskuje się po przestudiowaniu profilu uzyskanych wyników, złożonego z wyników poszczególnych podskal. Informacje dotyczące funkcjonowania poszczególnych obszarów mózgu lub specyficznych zaburzeń (np. choroby Alzheimera) są traktowane przez psychologa jako hipotezy, że dane zaburzenie może w danym wypadku występować. Nigdy nie są traktowane jako wystarczające dowody zmian mózgowych.
W wyniku przeprowadzenia testu uzyskuje się także IQ (z języka angielskigo intelligence quotient) – iloraz inteligencji. Jest to wynik uzyskany w teście przez osobę badaną porównany ze średnim wynikiem uzyskanym w teście przez osoby stanowiące reprezentatywną próbę populacji, oraz będące w tym samym przedziale wiekowym, co badany (tabela 1). IQ jest bardzo często błędnie interpretowany – nie można go określić jako niezmienny czy wrodzony. Nie jest również dokładną miarą (błąd pomiaru wynosi dla wyniku ogólnego 5 punktów; czyli osoba, która uzyskała wynik w badaniu IQ=110 ma z 95% prawdopodobieństwem wynik mieszczący się pomiędzy 105 a 115 punktów). Wynik IQ mówi o bieżącym poziomie funkcjonowania poznawczego, nie mówi wiele o możliwościach twórczych osoby, nie gwarantuje sukcesów akademickich (jak zbadano, w około 75% dobre wyniki na studiach wyjaśniają czynniki pozaintelektualne – cechy osobowości, motywacja, przystosowanie społeczne). Na podstawie IQ przewidywać można jedynie sukcesy w edukacji w młodszych latach szkoły podstawowej. Wynik IQ mówi, jak dana osoba wypada w porównaniu z jej rówieśnikami w określonych (wymienionych w poprzednim podrozdziale) formach funkcjonowania intelektualnego.

WISC®-V, **Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci – wydanie piąte,

to **najnowsza wersja najpopularniejszego narzędzia do pomiaru inteligencji. **Skala została tak zmodyfikowana, aby pozwalała na uzyskanie pełniejszego obrazu zdolności dziecka. WISC-V to narzędzie przeznaczone do diagnozy indywidualnej, służące do oceny inteligencji u dzieci w wieku od 6 do 16 lat (6;0–16;11).
WISC®-V składa się z 21 testów. Pozwala na obliczanie Ilorazu Inteligencji w Skali Pełnej (FSIQ) oraz 13 innych wskaźników złożonych. Elastyczna forma narzędzia pozwala na dostosowywanie zakresu badania do potrzeb. Wielość wskaźników, i co za tym idzie, dostarczonych informacji, umożliwia wszechstronne określanie silnych i słabych stron badanego.
Niewerbalny test inteligencji.

Skala Inteligencji Stanford-Binet 5 (SB5)

SB5 to powszechnie stosowany na świecie, indywidualnie przeprowadzany specjalistyczny test oceniający inteligencję i zdolności poznawcze w populacji i w szczególności w grupach specjalnych. Test odpowiedni dla badanych w wieku od 2;0 do 69;11 lat (w tym dla osób z niepełnosprawnością intelektualną). Pełna skala IQ składa się z 10 podskal. Skala skrócona składa się z dwóch testów kierujących (ścieżek dojścia) – Serie/matryce oraz Słownik. Skali skróconej SB5 można używać m.in. do badań neuropsychologicznych, gdzie dodatkowo stosuje się inne baterie testów uzupełniające pomiar wykonany z zastosowaniem SB5. Testy oparty jest o najbardziej aktualną teorię inteligencji CHC.
Niewerbalna skala IQ opiera się na pięciu niewerbalnych podskalach odnoszących się do każdego z pięciu czynników poznawczych badanych za pomocą SB5 (Rozumowanie płynne, Wiedza, Rozumowanie ilościowe, Przetwarzanie wzrokowo- przestrzenne, Pamięć robocza). Używa się jej do diagnozy osób słabosłyszących, a także osób z zaburzeniami komunikacji, autyzmem, trudnościami w nauce, poważnym uszkodzeniem mózgu, władających językiem polskim w sposób ograniczony z powodu pochodzenia, oraz w przypadku afazji lub udaru, które negatywnie wpływają na zdolności językowe jednostki.
Werbalna skala IQ składa się z pięciu werbalnych podskal odnoszących się do każdego z pięciu czynników. Wykorzystuje się ją przeprowadzając badanie skalą pełną, a także w specjalnych przypadkach badania osób z osłabionym wzrokiem, niepełnosprawnych ruchowo, etc.
Średni czas przeprowadzenia testu SB5 to 15 do 90 minut, w zależności od stosowanej skali i wieku pacjenta. Pełna skala IQ zajmuje zazwyczaj od 45 do 90 minut, Skala skrócona IQ od 15 do 20 minut.
Wyniki badania testem SB5 to tzw. wechslerowskie ilorazy inteligencji (M=100, SD =15).
Wyniki pełnego badania testem obejmują iloraz ogólny, iloraz werbalny, iloraz niewerbalny oraz wyniki poszczególnych czynników oraz wiek umysłowy. Na świecie test stosowany jest od początku **tam, gdzie zachodzi podejrzenie, że rozwój pacjenta nie jest w pełni typowy **(grupy specjalne, zaburzenia neurorozwojowe, wybitne uzdolnienia) oraz jako jedyny precyzyjnie różnicujący stopnie niepełnosprawności intelektualnej. (Normy dla niepełnosprawności w stopniu znacznym zamieszczone są w Podręczniku interpretacyjnym SB5).
Polska wersja testu to pełna adaptacja najnowszej wersji oryginalnej, normy opracowano na podstawie badań ogólnopolskich przeprowadzonych w latach 2016-2019.
Test pozytywnie oceniony przez Komisję ds. Testów Psychologicznych Polskiej Akademii Nauk. Test rekomendowany przez Konsultanta Krajowego i Konsultantów Wojewódzkich ds. Psychologii Klinicznej. Test w wykazie narzędzi diagnostycznych Ministra Zdrowia.

IDS-2 – Stosowanie i interpretacja Skal Inteligencji i Rozwoju dla Dzieci i Młodzieży IDS-2

IDS-2 to narzędzie umożliwiające wszechstronną ocenę zdolności i kompetencji osób wieku 5-20 lat. Bateria składa się z 30 testów, które badają zdolności poznawcze (inteligencja, funkcje wykonawcze) i kompetencje (umiejętności psychomotoryczne, kompetencje społeczno-emocjonalne, kompetencje szkolne i postawę wobec pracy). Dodatkowo psycholog może ocenić zachowanie osoby badanej w sytuacji testowej. Nacisk kładzie się na dynamikę specyficznych dla okresu rozwoju mocnych i słabych stron dzieci i nastolatków. W praktyce psychologicznej skale będą zazwyczaj wykorzystywane modułowo.
IDS-2 jest pełniejszą kontynuacją i koncepcyjnym rozszerzeniem Skal IDS. Dzięki temu, że obejmuje bardzo szeroki, 15-letni przedział wieku (od 5 do 20 lat) i umożliwia pełną diagnozę wszystkich obszarów rozwoju dzieci i młodzieży IDS-2 staje się najbardziej wszechstronnym narzędziem w diagnostyce psychologicznej dzieci i młodzieży dostępnym na rynku. Jego modułowa struktura, wielość wskaźników i bogate możliwości analiz pozwalają na swobodne dostosowanie zakresu badania do potrzeb diagnosty.IDS-2 jako jedyny test jest wykorzystywany w diagnostyce dzieci niewidomych i słabowidzących.

TMK – Test Matryc Ravena w Wersji Kolorowej.

Składa się z 60 zadań ułożonych w 5 serii (A, B, C, D, E), po 12 zadań każda. Zadania mają postać niepełnych wzorów (matryc), a osoba badana ma dobrać brakujący fragment spośród podanych.
Rzetelność: wysoka zgodność wewnętrzna i stabilność bezwzględna

Leiter-3 Międzynarodowa Wykonaniowa Skala Leitera – wydanie trzecie

Leiter-3 jest narzędziem przeznaczonym do oceny inteligencji niewerbalnej, pamięci niewerbalnej i uwagi.
Leiter-3 oparty jest na hierarchicznej teorii inteligencji Cattella, Horna i Carrolla.
Leiter-3 jest jedynym testem całkowicie niewerbalnym. Badanie odbywa się bez użycia słów, co pozwala na wykorzystywanie go w badaniu dzieci, z którymi kontakt werbalny jest utrudniony lub niemożliwy.
Leiter-3 jest nową wersją znanej w Polsce Skali Leitera. W porównaniu z wcześniejszą wersją pozwala nie tylko na ocenę inteligencji niewerbalnej, ale także pamięci i uwagi. W skali Leiter-3 uzyskuje się trzy wskaźniki złożone – Iloraz Inteligencji Niewerbalnej, Pamięć Niewerbalna oraz Szybkość Przetwarzania. Można też interpretować wyniki poszczególnych testów pozwalające na ocenę zdolności rozumowania, percepcji wzrokowej, koncentracji uwagi i podzielności uwagi oraz krótkotrwałej pamięci wzrokowej, pamięci roboczej oraz zdolności do radzenia sobie z interferencją.
Wyniki w testach oraz wskaźniki Iloraz Inteligencji Niewerbalnej i Pamięć Niewerbalna mogą też być przedstawiane w postaci Wyników Rozwojowych. Leiter-3 jest jednym z nielicznych testów umożliwiających posługiwanie się skalą Wyników Rozwojowych, co pozwala na śledzenie postępu w zakresie zdolności poznawczych zachodzącego wraz z wiekiem lub dzięki specjalnym oddziaływaniom edukacyjnym. Wyniki w tej skali są bowiem wrażliwe na nawet niewielkie zmiany, które stopniowo zachodzą w toku rozwoju, ale nie wpływają na zmianę IQ. Wykorzystując skalę Wyników Rozwojowych można oceniać efektywność terapii czy oddziaływań stymulujących rozwój, a także obserwować spowolnienie rozwoju czy zmiany regresywne w przebiegu pewnych zaburzeń lub chorób.
Niewątpliwą zaletą skali Leiter-3 jest to, że zawiera Skalę Obserwacyjną. Została ona opracowana z myślą o wykrywaniu nietypowych cech zachowania, które mogą niekorzystnie wpływać na funkcjonowanie dziecka, a więc na jego trudności w nauce szkolnej oraz w kontaktach społecznych. Ocena dotyczy następujących wymiarów: Uwaga, Organizacja i kontrola impulsów, Poziom aktywności, Towarzyskość, Energia i uczucia, Samoregulacja i regulacja nastroju, Niepokój, Reaktywność zmysłowa.